Septet Frans Elsen - Norway
CD-RECENSIE
Septet Frans Elsen - Norway
bezetting: Eddie Engels trompet en flugelhorn, Piet Noordijk altsaxofoon, Wim Overgaauw gitaar, Frans Elsen Fender Rhodes, Rob Langereis basgitaar, Eric Ineke drums, Wim van der Beek percussie. Met ook: Ferdinand Povel tenorsaxofoon en fluit, Victor Kahaitu basgitaar
opgenomen: *
uitgebracht: september 2021
label: NJA
aantal stukken: 12
tijdsduur: 77’41
website: jazzarchief.nl
door: Cyriel Pluimakers
Pianist Frans Elsen (1934-2011) is de geschiedenis ingegaan als de geharnaste hogepriester van de bebop in Nederland. Ook stond hij aan de wieg van de jazzopleiding van het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. Studenten die het waagden free of fusion te spelen kregen er ongenadig van langs en bijna elk jaar werd de Amerikaanse pianist Barry Harris (1929) binnengehaald om iedereen te laten horen hoe echte bebop moest klinken.
Fusion
Des te opmerkelijker is het dat het Nederlands Jazz Archief nu een muzikaal document tevoorschijn heeft getoverd waarin Elsen vet vreemdgaat. Het gaat om opnames die hij begin jaren zeventig maakte met een ensemble waarin de pianist te horen valt op de, later door hem verafschuwde, Fender Rhodes en waarin ook altsaxofonist Piet Noordijk uit zijn traditionele rol valt. Een bij voorbaat spannende gebeurtenis dus, want als er een genre is dat tot smakeloosheid kan leiden dan is het wel fusion. Wie kent niet de eindeloos uitdijende gitaarsolo’s en narcistische exploraties op de basgitaar?
Noorwegen
In de zomer van 1970 bracht Elsen zijn vakantie in Noorwegen door. Miles Davis had net de wereld verbaasd met zijn overstap naar de fusion, een slimme list om weer een jonger en groter publiek te bereiken. Geïnspireerd door de natuur en de omgeving schreef Elsen een cyclus, waarin hij de composities de namen gaf van allerlei nostalgische plaatsjes die hij had bezocht als ‘Ringebu’, ‘Harpefoss’, ‘Skåbu‘, ‘Otta’ en ‘Mordor’. Met een gloednieuw septet - dat onder meer bestond uit trompettist Eddie Engels, altsaxofonist Piet Noordijk, basgitarist Victor Kahaitu en drummer Eric Ineke - maakte hij in 1972 en 1973 opnames in de NCRV Studio en voor Radio Nederland Wereldomroep. Muziek die eenmaal opgenomen snel vergeten werd en decennialang in de omroeparchieven lag te verstoffen.
Gimmick
Het Nederlands Jazz Archief is erin geslaagd dit unieke stukje jazzgeschiedenis weer boven water te toveren in hun ‘Treasures of Dutch Jazz’ serie. Luisterend naar deze historische opnames kun je alleen maar constateren dat het best meevalt met deze ‘jeugdzonde’. Het muzikale resultaat is aanstekelijk en met name Noordijk speelt de sterren van de hemel. Ook trompettist Eddie Engels en gitarist Wim Overgaauw klinken bijzonder hip. Elsen vindt het duidelijk heerlijk om achter de elektrische Fender Rhodes plaats te nemen en soleert er driftig op los. Erg diep gaat de muziek natuurlijk niet: in retrospectief is het meer een tijdelijke ‘gimmick’ waarmee de musici aantonen dat het spelen van fusion voor hun een koud kunstje is. Toch spat het speelplezier van de opnames af en is het meer dan een artistieke knieval.
Verdienste
Het Septet Frans Elsen was echter geen lang leven beschoren en een album is er nooit meer van gekomen. Het is de grote verdienste van het Nederlands Jazz Archief dat dit opmerkelijke moment binnen de nationale jazzhistorie niet verloren is gegaan en, uitgebreid met opnames van het Loosdrecht Jazz Festival en uit het Haagse Theater PePijn, vereeuwigd is in een aantrekkelijke cd-uitgave met uitstekende liner notes en fotomateriaal. Hulde!
* Opgenomen: 19 mei 1972, NCRV Studio, Hilversum (1-4). 22 juni 1973, Radio Nederland Wereldomroep, Studio 11, Hilversum (5-10). 8 augustus 1972, Internationaal Jazz Festival Loosdrecht, Botenloods Jachthaven Van Dijk, Oud-Loosdrecht (11). 30 april 1972, Theater PePijn, Den Haag, 30 april 1972 (12).
Septet Frans Elsen met Piet Noordijk – Copra
Internationaal Jazz Festival Loosdrecht 1972
Als smakeloosheid bij fusion wordt bepaald door de lengte van soli, inclusief van de bas(gitaar) dan kan ook heel veel zogenaamde echte jazz in de vuilnisbak worden gepleurd. Met name John Coltrane was de kampioen uitdijer en hij liet ook Jimmy Garrison niet zelden uitgebreid solistisch aan het woord. Noem mij één fusionstuk met een bassolo langer dan die van Jimmy Garrisonin in mr. PC op the Paris concert uit 1962. En als met fusion letterlijk bedoeld wordt: de gedegenereerde vorm van jazzrock zoals die zich in de tweede helft van de jaren zeventig manifesteerde.....ja dat was smakeloosheid ten top....mede door het totaal ontbreken van lange opwindende soli.
Bert Dobben (E-mail ) - 17-10-’21 01:08
Bert Dobben , totaal akkoord met uw stelling !!!
Faelens Tony (E-mail ) - 21-10-’21 18:52
Het is jammer dat op deze cd maar een nummer staat van het Internationaal Jazz Festival Loosdrecht 1972. Op 8 augustus 1972 heb ik bijna het hele concert van 'Wim Overgaauw Septet' (zoals dat toen werd aangekondigd) van de radio opgenomen. Meer dan 52 minuten met de complete 'Rigebu Suite'. Hier gaan Wim Overgaauw, Eddie Engels en Piet Noordijk compleet uit hun dak. Aan deze opnamen beleef ik meer plezier dan de meeste nummers op de cd. De video is een goede aanvulling bij de recensie!
Aart Jan van Loon (E-mail ) - 09-11-’21 12:48
Jammer, dat Miles Davis destijd de verkeerde weg insloeg. Daardoor werd de wereld opgezadeld met figuren zoals o.a Herbie Hancock, Chick Corea, Keith Jarret, Marcus Miller, Bob Berg, John McLaughlin en Mike Stern. Stuk voor stuk afvalliggen die voor meer diversiteit (bah, het woord alleen al) in de muziekcultuur zorgden. Eigenlijk zou er een Jazz-Inquisitie moeten bestaan, die er voor waakt dat musici zuiver in de leer blijven spelen.
Addy Scheele (E-mail ) (URL) - 09-11-’21 17:41
Ik ben heel blij met de mooie Miles Davis Albums zoals In A Silent Way, Bitches Brew, Tribute Toe Jack Johnson en Big Fun. Ze bevatten een boel explorerende muziek die veel mogelijkheden biedt ter verruiming van het jazz vocabulaire.
Michaèl Brandt (E-mail ) - 18-02-’22 17:11
De verkeerde weg inslaan? Wat is dat nu voor onzin? Ik hoop maar dat Addy Scheele die jazzinquisitie ironisch bedoelde. Als jazzmusici "zuiver in de leer" moeten spelen, dan komt de jazzmuziek in een doodlopende weg uit. Jazz is dynamisch, kan niet stil blijven staan, moet nieuwe wegen blijven zoekn. Dat die nieuwe wegen niet altijd iedereen kunnen bekoren is onvermijdelijk, het hoort bij het experiment, en is dus acceptabel.
Fred Dekker (E-mail ) - 04-04-’22 14:50
Ironischer kan toch haast niet, Fred Dekker.
Jouw pleidooi verwoordt exact mijn mening.
Addy Scheele (E-mail ) (URL) - 04-04-’22 14:55