CONCERTRECENSIE. North Sea Jazz Festival, Ahoy Rotterdam, 8 en 9 juli 2023
beeld: Olga Beumer
door: Cyriel Pluimakers
Niet alleen het programma van de eerste dag van North Sea Jazz was bijzonder sterk, ook de daaropvolgende dagen maken de jazzliefhebber meteen nieuwsgierig. Een absolute verrassing is het Africa/Brass Project van het New Rotterdam Jazz Orchestra dat onder leiding van Charles Tolliver een remake uitvoert van de fameuze Africa/Brass Sessions, ooit het eerste album dat John Coltrane opnam voor het fameuze Impulse label.
Abdullah Ibrahim, Gregory Porter en Hermeto Pascoal waren te gast op de zaterdag en zondag van North Sea Jazz.
Brand
Tolliver heeft de oorspronkelijke arrangementen, die bij een brand verloren waren geraakt, opnieuw uitgeschreven. De Rotterdammers worden aangevuld door het trio van drummer Alvin Queen met contrabassist Chris Dalgren en pianist Antonios Faraò. Een hoofdrol is weggelegd voor de jonge Britse saxofonist Binker Golding, die ruim een uur in de geest van de grote meester musiceert. Vanaf het eerste moment slaagt het ensemble erin de energie en urgentie van de muziek neer te zetten. Vooral op tenorsaxofoon komt Golding’s spel dichtbij dat van de grote meester, maar op sopraansaxofoon komt hij niet echt uit de verf. De uitvoering van ‘Greensleeves’ is dan ook niet sterk. Jammer is dat de geluidstechnicus iets te enthousiast aan de knoppen draait: een tandje minder had een aangenamer en overtuigender resultaat opgeleverd. Bijzonder is om drummer Queen enthousiast in de huid van Elvin Jones te zien kruipen en pianist Faraò de percussieve stijl van McCoy Tyner neer te horen zetten. De vulkaankracht van Africa/Brass blijkt ook anno 2023 onontkoombaar en tijdloos.
New Rotterdam Jazz Orchestra onder leiding van Charles Tolliver met saxofonist Binker Golding en drummer Alvin Queen.
Adem
Broos oogt pianist Abdullah Ibrahim (1934), die enige tijd later achter de vleugel in de grote Hudson zaal plaatsneemt. Hij speelt intieme muziek en wordt spaarzaam begeleid door fluitist en saxofonist Cleave Guyton en Noah Jackson, die afwisselend contrabas en cello speelt. Het recital heeft een gewijd karakter, met korte inleidingen en interludes door Guyton en Jackson die als gedienstige misdienaars de hogepriester eer bewijzen. Het spel van Abdullah Ibrahim is uitgebeend en diep spiritueel. Jammer is dat een deel van het publiek de concentratie niet kan opbrengen en ronduit luidruchtig de zaal verlaat. Op een gegeven ogenblik raakt de oude pianist zelfs uit zijn concentratie: even stopt hij met spelen terwijl de zaal de adem inhoudt om zich vervolgens te herpakken en het thema opnieuw te spelen.
Het trio van pianist Abdullah Ibrahim met fluitist en saxofonist Cleave Guyton en contrabassist Noah Jackson.
Enthousiasme
Het grote Gard Nilssen’s Supersonic Orchestra is een van de belangrijkste Scandinavische gebeurtenissen van dit moment. Hun spontane aanpak, gecombineerd met uitbundige blazers en een maar liefst zeskoppige ritmesectie brengt een enthousiasme teweeg dat je zelden in de geïmproviseerde muziek tegenkomt. In oktober vorig jaar waren ze nog in het Amsterdamse Bimhuis te zien, maar nu laten ze ook veel nieuw repertoire horen met die typerende mix van Noordelijke folk en stevig knetterende free jazz. 
Het Supersonic Orchestra van de Noorse drummer Gard Nilssen. Altsaxofonist Kenny Garrett.
Tegenvaller
Afknappers zijn op een evenement als North Sea Jazz niet te vermijden: altsaxofonist Kenny Garrett slaagt er met zijn project ‘Sounds of the Ancestors’ niet in om de luisteraars te overtuigen. Met zijn ensemble wil hij een zoektocht naar de wortels van de zwarte muziek tot uitdrukking brengen, maar het resultaat is nogal slap, met zwakke zang van Melvis Santa en een op oorlogssterkte spelende Ronald Bruner achter de drums. Pianist Keith Brown en bassist Corcoran Holt proberen de muziek met man en macht overeind te houden. De balans is duidelijk zoek en wanneer de altsaxofonist het publiek onderdeel wil maken van de toch al wankele voorstelling, blijft de respons achterwege. Het wordt tijd dat Garrett, die al vaker voor tegenvallers heeft gezorgd, zich herpakt en een beter concept bedenkt. Want hij is echt een meesterlijke blazer met een uniek geluid.
Garrett, met zangeres Melvis Santa, nam ook achter de toetsen plaats. Het 'all female' sextet Artemis.
Jazz messengers
De slotdag van North Sea Jazz start met het prachtige all female sextet Artemis. Zangeres Cécile McLorin Salvant maakt geen deel meer uit van de band. Tenorsaxofoniste Melissa Aldana is enige tijd geleden vervangen door Nicole Glover. Was Aldana meer virtuoos, Glover is uit ander hout gesneden en vooral robuust. Haar solo’s hebben een echte recht door zee aanpak, met geen noot te veel. Het ensemblegeluid van Artemis is lekker vol en met elkaar vormen de dames echte jazz messengers, met achter het drumstel de krachtige Allison Miller. Leider is de Canadese pianiste Renee Rosnes, die tevens garant staat voor de meeste composities. Centraal staat het repertoire van hun in mei verschenen Blue Note-album ‘In Real Time’, dat er live nog een dimensie bij krijgt.
Artemis met pianiste Renee Rosnes, saxofonisten Nicole Glover en Rachael Cohen, en trompettiste Ingrid Jensen.
Frisheid
De 87-jarige Hermeto Pascoal is al zo’n zes decennia een drijvende kracht achter de Braziliaanse muziek. In zijn composities en arrangementen maakt hij niet alleen gebruik van traditionele instrumenten, maar ook van kinderspeelgoed, theepotten en ander huishoudelijk gerei. Hij is een ware tovenaar die aan alles geluid ontlokt en voor de meest onverwachte samenklanken zorgt. Zijn optreden heeft een frisheid en onbevangenheid, waar menige jonge musicus een puntje aan kan zuigen. Blazers, toetsinstrumenten, bas en diverse percussie leiden tot een enerverende en krachtige muzikale mengelmoes. ‘s Middags heeft hij op zijn hotelkamer met viltstift twee kleurrijke composities geschreven: een reikt hij er uit aan North Sea Jazz en de andere geeft hij cadeau aan een fan uit het publiek.
De 87-jarige Hermeto Pascoal met onder meer blazer Jota P.
Verbinder
Vocalist Gregory Porter is iemand die alle generaties, van jong tot oud, aan zich weet te binden: ouders nemen hun kinderen mee en kinderen hun ouders. Zijn warme stemgeluid, trefzekere dictie en fraaie songs vormen een onweerstaanbare mix: gospel, soul en jazz gaan een heerlijk artistiek huwelijk aan. Hij zingt een selectie van succesnummers van zijn albums en wordt begeleid door een fantastische band, die ook nog een drietal backing vocalisten bevat. De obligato partijen van tenorsaxofonist Chris Storr zijn uit de kunst en het pianospel van Chip Crawford geeft precies dat juiste duwtje dat de stem van Porter nodig heeft. Nergens wordt de muziek te zoet of te voorspelbaar. Veel aanwezigen kennen de teksten uit hun hoofd en zingen – gelukkig niet al te hard – mee. Porter is een verbinder pur sang.
Vocalist Gregory Porter trad op in de Nile. Saxofonist Branford Marsalis.
Ritmisch
Saxofonist Branford Marsalis sluit het festival af in de Hudson zaal. Zijn kwartet vormt al jarenlang de gouden standaard waar de prestaties van anderen aan afgemeten worden. Wat het fameuze John Coltrane Quartet was voor de jaren zestig, is het ensemble van Marsalis voor de muziek van nu. De fabuleuze ritmesectie – met pianist Joey Calderazzo, contrabassist Eric Revis en drummer Justin Faulkner – kan met elkaar lezen en schrijven en vormt een soepele motor waarop de leider blindelings kan vertrouwen. Voortdurend stuwend en sturend weet het trio de saxofoonvirtuoos alle mogelijke richtingen uit te duwen. Muziek die geen moment voorspelbaar wordt en de luisteraar voortdurend prikkelt. Marsalis speelt op een geleende tenorsaxofoon (afkomstig van Nils van Haften), omdat hij zijn eigen instrument niet mocht meenemen als handbagage in het vliegtuig. Ook is hij veel te horen op sopraansaxofoon, die wel meekwam. Meer dan eens doet zijn spel, met al die ritmische sprongen en zijpaden, denken aan dat van Sonny Rollins, die andere nog levende grootheid uit de glorietijd van de jazz. 
Marsalis met contrabassist Eric Revis en drummer Justin Faulkner. Een gelukkige fan ontving van Hermeto Pascoal een handgeschreven compositie.
Geslaagd
North Sea Jazz maakte dit jaar een geslaagde keuze uit relevante ontwikkelingen in de actuele jazz en gaf tevens een podium aan veel nog levende bejaarde grootheden. De sfeer was als vanouds, maar een minpunt waren de forse horecaprijzen. Iets wat vooral de organisatie van Ahoy aan te rekenen valt. Echt jammer blijft het dat een deel van het publiek niet beschikt over voldoende zitvlees en voortdurend in beweging is, ook bij concerten waarbij dat absoluut niet gepast is. Maar de kwaliteit van de programmering boezemt zeker voldoende vertrouwen in om al in een vroeg stadium tickets aan te schaffen voor 2024!
Gezien: Charles Tolliver Africa/Brass & New Rotterdam Jazz Orchestra, Abdullah Ibrahim Trio, Gard Nilssen’s Supersonic Orchestra, Kenny Garrett and Sounds from the Ancestors (8/7). Artemis, Hermeto Pascoal, Gregory Porter, Branford Marsalis Quartet (9/7).
Lees ook: